ولایت مطلقه فقیه از دیدگاه آخوند خراسانى
مقاله 3 ، دوره 28 ، شماره 161 ، پاییز 1390 ، صفحه 46 - 143
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسنده: محمد صادق مزینانی
چکیده
آخوند خراسانى، به ولایت مطلقه فقیه در روزگار غیبت باور داشته است. اما در سالهاى اخیر، کسانى با انگیزههاى سیاسى تلاش کردهاند که دیدگاه ایشان را در برابر دیدگاه امام خمینى قرار داده و او را منکر ولایت فقیه قلمداد
کنند.
موضوع این مقاله اثبات دیدگاه آخوند خراسانى به ولایت مطلقه فقیه و در ضمن پاسخ به شبهه یاد شده از راههاى
زیر است:
1 . دقت و درنگ در آثار علمى و فنى ایشان، همانند حاشیه بر مکاسب، تکمله التبصره وتقریرات القضا و... .
2 . رسالهها و لایحههایى که مورد تایید ایشان قرار گرفتهاند.
3 . سیره عملى: اطلاعیهها، تلگراف هاو احکام حکومتى در عرصه مشروطه خواهى و مبارزه با استبداد و استعمار.
4 . احکام و اجازههایى که براى شمارى از شاگردان و نمایندگان خود، در هند، عراق، ایران و... نوشته و به آنان
اجازه تصرف در امور ولایى را داده، مفید و مناسب مىنماید.
5 . مطالعه رسا لههاى عملیه و نیز حواشى ایشان بر دیگر رسالههاى عملیه.
محورهاى یاد شده بیانگر آن هستند که آخوند خراسانى در اندیشه و عمل، ولایت مطلقه فقیه را پذیرفته و بر
اساس آن احکام ولایى و حکومتى بسیارى صادر کرده است.
ایشان در کتاب تقریرات القضا، از راه روایات، بویژه مقبوله عمربن حنظله، به اثبات ولایت فقیه پرداخته است. و
دربسیارى از احکام سیاسى و حکومتى خود نیز، به مقبوله استناد کرده است. افزون بر این، تایید خاص او از تنبیه
الامه و تنزیه المله و همچنین تایید دو لایحه هیأت علمیه نجف اشرف و مجتهد قزوینى و تصریح به این که
گفتههاى آن دو لایحه، شرح احکام سیاسى ماست، بیانگر آن است که ایشان به ولایت مطلقه فقیه اعتقاد کامل
داشته است. در حاشیه بر مکاسب، هر چند در دلالت اخبار خدشه کرده است، اما در همان جا نیز، از راه حسبه و
دلیل عقلى قدر متیقن، ولایت فقیه را اثبات کرده است.
برخى از تلگرافها و گزارشهایى را که مدعیان براى مخالفت آخوند با ولایت عامه فقیهان آوردهاند، نقل و سپس با
توجه به اسناد و شواهد نشان داده شده که از جهت سندى و محتوایى، اشکال دارند.
کلیدواژه ها
ولایت؛ نیابت؛ حسبه؛ ولایت مطلقه فقیه؛ ولایت فتوا؛ ولایت قضا؛ ولایت بر حدود و تعزیرات و..
